Խաչատուր Ջուղայեցի

Խաչատուր Ջուղայեցի (հայրանունը՝ Իսահակ (ծննդյան. և մահվան թվականներն անհայտ)), XVIII դարի հայ պատմագիր։

Ծնվել է Նոր Ջուղայում (Իրան) և սովորել է տեղի Սուրբ Ամենափրկիչ վանքում։ Հետագայում դարձել է հոգևորական ու ձեռնադրվել աբեղա։ Հայկական պատմագրական աղբյուրների տեղեկությունների հիման վրա գրել է «Պատմություն Պարսից» երկը՝ սկսելով Աքեմենյան Կյուրոս II Մեծից (մ. թ. ա. 550 - 530) և ավարտել զենդ Քերիմ խանի տիրակալությամբ (1760-1779)։ Վերջինիս գործունեությանն ավելի մեծ տեղ է հատկացրել, որովհետև ժամանակակից և ականատես է դեպքերին, մինչդեռ հին պատմությունը շարադրել է երբեմն բավարարվելով գահակալների ու նրանց տարեթվերի սոսկ հիշատակմամբ։ Իրանի պատմության հետ շաղկապված՝ գրքում բավականին տեղ է տրված նաև հայերին, առանձնապես XVII դարի սկզբին Հայաստանից Իրան՝ շահ Աբբաս I-ի կազմակերպած հայերի բռնագաղթին, Նոր Ջուղայի հիմնադրմանը, նրա կյանքին, հոգևոր առաջնորդների կենսագրությանը, Խաչատուր Կեսարացու լուսավորական գործունեությանը, դերձակ Թումիկի (Թոմաս) աղանդավորական շարժմանը և այլն։ Խաչատուր Ջուղայեցու երկը հատկապես կարևոր աղբյուր է Քերիմ խանի ժամանակաշրջանի, Նոր Ջուղայի հայ համայնքի և Թումիկի շարժման պատմության ուսումնասիրման համար։ Խաչատուր Ջուղայեցին վախճանվել է Բասրայում (այժմ՝ Իրաքում)՝ Հնդկաստան մեկնելու ճանապարհին։ Տրամադրված է Վիքիպեդիայի կողմից